Czym tak właściwie jest sen i dlaczego tak często bywa zaburzony?
Sen - Czym właściwie jest sen?
Sen jest jednym z podstawowych zachowań człowieka:- sen jest fazową, rytmiczną, spoczynkową aktywnością mózgu
- jedną trzecią życia dorosłego człowieka stanowi sen
Charakterystyka snu:
Dwie fazy snu:- Faza non REM – faza snu wolnofalowego
- Faza REM (faza szybkich ruchów gałek ocznych) odpowiedzialna za marzenia senne, charakteryzująca się: skurczami mięśni, wzrostami i spadkami ciśnienia krwi, zmianami częstości pracy serca.
- w warunkach prawidłowych faza REM występuje tylko po uprzednio występujących fazach snu non REM.
Jaka jest rola snu?
Sen odgrywa rolę w:- odbudowie tkanek
- termoregulacji
- czynnościach immunologicznych
- utrzymaniu pamięci
- regulacji wrażliwości receptorów noradrenergicznych
Faza non REM dzieli się na 4 fazy:
- Faza snu płytkiego, jest przejściem pomiędzy czuwaniem a snem (czas trwania: od 30 sekund do 7 minut)
- Faza snu stabilnego (sen właściwy, ok. 50% snu)
- Faza snu głębokiego
- Faza snu głębokiego (sen delta, wolnofalowy, 2 Hz)
Jak wygląda architektura snu
- sen zaczyna się fazą snu płytkiego
- prawidłowy sen zaczyna się fazą snu non REM trwającą 80-100 minut (fazy 1,2,3,4), po której następuje faza snu REM trwająca około 15 minut.
- w czasie prawidłowego snu u dorosłych pełen cykl snu powtarza się 4 lub 5 krotnie
Zaburzenia snu - klasyfikacja
- bezsenność
- hipersomnia (nadmierna senność)
- parasomnie: spacery we śnie, nocne lęki, koszmary i zgrzytanie zębami (bruksizm), enureza (moczenie nocne)
- zaburzenia rytmu, snu i czuwania
- somnanbulizm
- niedobór snu (hiposomnia)
- dyssomnie
- RBD* Rem-sleep Behavior Disorder (tzw. Paraliż przysenny zaburzenie ruchowe w stanie REM – pacjent nie może się ruszyć, wydobyć głosu)
- bezdech senny (napadowy) tzw. chorobliwe chrapanie
Osoby cierpiące na bezdech senny po przebudzeniu nie czują się wypoczęci, w dzień dokucza im zmęczenie, nie uświadamiają sobie tego, że budzili się w nocy wiele razy z powodu braku powietrza, partnerka zauważa duszenie się, głośne sapanie, oddech w nocy staje się płytki, chwilami zanika całkowicie na kilka sekund, albo dłużej max. do 2 minut, może dojść do całkowitego rozbudzenia i taka sytuacja może powtarzać się całą noc, sprzyja otyłość i krótka szyja.
Bezdech ośrodkowy
Z mózgu wysyłany jest sygnał do przepony nakazujący przerwanie jej ruchów i człowiek przestaje oddychać.
Bezdech zamykający
Tzw. bezdech górnych dróg oddechowych w czasie snu, tu mięśnie górnych dróg oddechowych (języka i gardła) rozluźniają się, do tego stopnia, że tylna ściana gardła przestaje funkcjonować i następuje blokada oddechu.
Bezdech mieszany
Nocne drgawki kliniczne, drgania i nagłe szarpnięcia nóg, zespół niespokojnych nóg (zespół Ekboma), dotkliwe bóle w nogach utrudniające zaśnięcie, szarpanie nóg, zdarza się podczas ciąży.
Narkolepsja
Nadmierna senność w ciągu dnia
Bezsenność jest to subiektywna dolegliwość polegająca na zbyt krótkim lub nie pokrzepiającym śnie. Warunkiem rozpoznania bezsenności jest utrudnione funkcjonowanie w ciągu dnia (Zorick, 1989).
Rozpowszechnienie bezsenności w Polsce
- 61% - nie mają problemów ze snem
- 26% - obecnie mają problemy ze snem
- 11% - obecnie mają problemy ze snem (ale stosują leki)
- 5% - mieli problemy ze snem w przeszłości
Bezsenność - klasyfikacja
- Bezsenność przygodna – do kilku dni (praca zmianowa, zespół odrzutowca, nagły stres – oczekiwania na operację)
- Bezsenność krótkotrwała – do 3 tygodni (nagła choroba somatyczna, żałoba)
- Bezsenność przewlekła – powyżej 1 miesiąca (pierwotne zaburzenia snu, zaburzenia psychiczne, schorzenia somatyczne)
Objawy bezsenności:
- trudności w zaśnięciu
- sen przerywany
- wczesne budzenie i niemożność zaśnięcia
- zmęczenie poranne
- zmęczenie w ciągu dnia
- zła jakość snu
Wpływ bezsenności przewlekłej na funkcjonowanie społeczne
- gorsze wyniki w nauce (Blum i wsp. , 1990)
- większa absencja chorobowa (Kales, 1984)
- rzadszy awans (Johnson i Spinweber, 1983)
Wpływ bezsenności na zdrowie fizyczne
- liczba hospitalizacji: 2x
- ryzyko wystąpienia chorób psychosomatycznych: 2x
- ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca: 2x
- upośledzenie czynności układu odpornościowego
- wzrost liczby wypadków: 2-4x
- wzrost ryzyka zgonu u osób sypiających mniej niż 7 godz.
Najczęściej stosowane metody radzenia sobie z bezsennością (co najczęściej robimy)
- wizyta w aptece (leczenie ziołami)
- zupełnie nic
- wizyta u lekarza
- działania niefarmakologiczne i pozamedyczne (alkohol)
Syndrom pracy zmianowej:
Badania National Center of Health Statistic wykazały, że osoby pracujące w systemie zmianowym są 2-3 krotnie bardziej narażone na urazy, uskarżają się na:- zmęczenie
- lęk
- napięcie w kontaktach z rodziną
- brak możliwości zajęcia się swoim hobby
- zaburzenia poczucia znajomości otoczenia
- niewłaściwe odżywianie
W firmach które dostosowały system zmianowy do rytmów dobowych pracowników, zmiany co trzy tygodnie, rotacja chronologiczna najpierw praca w dzień, potem wieczorem, potem zmiana nocna, uzyskiwały lepsze efekty, większą wydajność, poprawę stanu zdrowia personelu.
Istotna jest fluktuacja temperatury ciała, przesądzająca o spadku lub zwiększeniu sprawności umysłowej, najniższa temperatura występuje u człowieka między 3 a 5 w nocy, trwa wtedy sen głęboki i większość ludzi nie potrzebuje sprawności, wzrost temperatury rozpoczyna się przed południem, osiąga kulminację około południa i aż do zmierzchu utrzymuje się największy poziom, po czym we wczesnych godzinach wieczornych następuje spadek temperatury.Podlegamy rytmom biologicznym, spod których trudno nam jest się uwolnić. Badania dowiodły, że nasz rytm biologiczny obejmuje przeciętnie 25 godzin, dlatego organizm domaga się późniejszego o godzinę udania na spoczynek i późniejszego wstania.
Dodanie jednej godziny na jesieni nie zakłóca tak rytmu biologicznego jak wiosenna utrata jednej godziny.
Stwierdzono o 11 % więcej wypadków drogowych w pierwszym tygodniu przejścia na czas letni. Daje się to zauważyć szczególnie u osób podróżujących w różnych strefach czasowych, wystarczy godzinne przesunięcie strefy czasowej a już potrzebne jest 24 godziny na odzyskanie pełnej równowagi. Dotyczy to w szczególności osób podróżujących samolotami.
Syndrom opóźnionej adaptacji:
- zmęczenie
- spadek czujności
- częste oddawanie moczu w nocy
- senność lub trudność z zaśnięciem
- dezorientacja, poczucie zagubienia
- spadek koncentracji uwagi i sprawności
- dolegliwości gastryczne
- nerwowość
Podróżowanie statkiem, autobusem, pociągiem nie wywołuje takich skutków, gdyż powolniejsze tempo podróży daje czas na adaptację.
Aby przezwyciężyć syndrom opóźnionej adaptacji:
- nie planuj ważnych spotkań tuż po przybyciu
- przybądź na miejsce z dwudniowym wyprzedzeniem
- dostosuj się do rytmu posiłków, aktywności charakterystycznej dla nowej strefy
Kilka wskazówek na dobry sen
- godzinę przed sen zrób kilka ćwiczeń oddechowych,
- weź ciepłą, ale nie gorącą kąpiel,
- wycisz się przy ulubionej muzyce,
- wypij ciepły napój mleczny,
- staraj się nie rozwiązywać w łóżku żadnych problemów, jeśli coś Cię męczy, spróbuj przeanalizować problem poza łóżkiem,
- nie zasypiaj przed telewizorem,
- nie pij zbyt dużo płynów przed snem,
- kładź się do łóżka, gdy jesteś zmęczony ale nie zdenerwowany czy napięty,
- nie dyskutuj ani nie kłóć się w łóżku,
- nigdy nie leż w łóżku czekając na sen więcej niż 3 min, gdy nie nadchodzi wstań, zajmij się chwilę czymś mało absorbującym,
- postaraj się wstawać o tej samej porze nawet jeśli miałeś złą noc, lub położyłeś się późno,
- nie kładź się spać z zupełnie pustym żołądkiem ale nie przejadaj się przed snem, a przynajmniej kolację jedz powoli,
- śpij na poduszce anatomicznie profilowanej.
Kwestionariusz samooceny - oceń swoją bezsenność
- 1. Czy często masz problemy z zaśnięciem? - Tak / Nie
- 2. Czy budzisz się zbyt wcześnie rano? - Tak / Nie
- 3. Jeśli się wybudzasz w nocy, czy masz kłopoty z ponownym zaśnięciem? - Tak / Nie
- 4. Czy często czujesz się zmęczony(a), gdy budzisz się rano? - Tak / Nie
- 5. Czy brak snu wpływa na Twój nastrój w ciągu dnia(powoduje, że czujesz się przewrażliwiony, rozdrażniony, przygnębiony) - Tak / Nie
- 6. Czy brak snu wpływa na Twoją pracę w ciągu dnia (upośledza Twoją koncentrację uwagi, pamięć lub myślenie) - Tak / Nie
Jeśli odpowiedziałeś TAK na 2 lub więcej pytań, lub na pytanie 3, koniecznie zgłoś się do lekarza!
Znaczenie snu
Sen jest jedynym kontaktem z podświadomością. Wyjaśnianie snów było uprawiane komercyjnie już w starożytności
- ok.200 r.p.n.e. znaleziono tablicę tłumacza snów praktykującego w egipskim Memphis, widniał na niej napis: Tłumaczę sny w boskiej służbie
- Artemidor z Daldis, żyjący w II w n.e. wyłożył wyniki studiów nad snami w dziele Oneirokritika
- Hipokrates (460 r.p.n.e.) nauczał, że dusza we śnie potrafi ujmować przyczynę choroby w obrazy; stan zdrowia osoby śniącej odzwierciedla się w jej snach
- średniowiecze to okres senników autorstwa najsłynniejszego biblijnego tłumacza snów Józefa syna Jakuba
- Marcin Luter rozumowo wyjaśniał znaczenie snów, Wolter twierdził, że sny prorocze to zabobonny nonsens a dla Kanta, miały one źródło w żołądkowych dolegliwościach śpiącego
- w 1990 Zygmunt Freud w Teorii snów przywrócił snom rangę obiektu badań naukowych, uważał on, że sen jest sensownym psychicznym tworem, użytecznym jako instrument terapeutyczny
Genialne sny
- Giuseppe Tartini ( sonata z trylem diabelskim), Wagner, Beethoven, Schumann mieli sny pełne muzyki, skąd czerpali inspiracje i tematy do swoich kompozycji
- Niels Bohr doznał fenomenu nagłego olśnienia i pewnej nocy, przyśniło mu się Słońce, wokół którego krążyły planety, wizja ta natchnęła Bohra do opracowania znanego do dziś modelu atomu
- Elias Howe – we śnie widział ludożerców, tańczących z włóczniami wokoło ogniska na czubku włóczni były otwory, gdy się obudził stworzył igłę do maszyny z otworem z przodu a nie z tyłu igły
- Dymnitr Mendelejew ułożył pierwiastki w układ okresowy, podczas snu
Proszę o kontakt telefoniczny 601857878. Pzdr. Autor
Kamil mam ten sam problem co ty 🙂 Chetnie porozmawiam na priw moze cos wymyslimy 😉 Mam ciagle paralize przysenne i swiadome sny meczy to bardzo kiedy zdarza sie kilka razy w jedna noc …
Kamil mam ten sam problem co ty 🙂 Chetnie porozmawiam na priw moze cos wymyslimy 😉 Mam ciagle paralize przysenne i swiadome sny meczy to bardzo kiedy zdarza sie kilka razy w jedna noc
Mam 34 lata. Boje sie nocy, ciemnosci, duchow, diablow, bycia samemu w nocy. Mam klopoty ze snem. Budze sie kilkakrotnie w nocy i zapalam swiatlo, ale nadal sie boje. Miesiac temu mialem wylew, nie ustalono zadnych przyczyn medycznych tzn – cholesterol, cukier, zyly – ok. Dzieje sie to niezaleznie od tego czy sie modle czy tez nie, czy uprawiam sport czy tez nie.
Tez w dziecinstwie obejrzalem jakis horror po ktorym mi sie to nasililo. Wczesniej tak jak juz ktos wspomnial babcia opowiadala mi wiele ludowych historii o duchach oraz czytala opowiadania o piekle i czyscu. Boje sie czegos co jest silniejsze ode mnie, czegos niekontrolowanego, czegos nieznanego i czegos czego nie da sie przewidziec. Bardzo prosze o pomoc.
Bardzo proszę o pomoc, od kilku lat cierpie na problemy ze snem, teraz lecze sie na zaburzenia lekowo-depresyjne, przyjmuje miansec i rexetin ale to nie pomaga. Główny problem to męczące gwałtowne sny, w których ciągle cos lub ktos mnie goni, ja biegam, uciekam. Czesto sa to potworne koszmary. Budze sie dość często czasem co kilka-kilkanascie minut. Po mianscecu przynajmniej zasypiam ale zasniecie to tylko malutki fragment sukcesu… jestem wykonczona szukam lekarza ktory nareszcie mi pomoze. moze zna Pan kogos najlepiej w woj. warminsko-mazurskim ale w sumie pojade tez gdziekolwiek byle bym mogla przespac spokojnie choc jedna noc 🙁
miałam coś podobnego do pana Tomasza co pisał powyżej. Też jako dziecko bałam się ciemności, duchów, diabłów etc. Teraz niestety mimo, że mam 22 lata nadal zdarzało mi się bać takich właśnie rzeczy, co pomaga hmmm… mnie pomogło to, że po śmierci bliskiej osoby wierzyłam, że mam chody dzięki niej w niebie i nic mi nie grozi bo ona dba o to, a potem to sie nasilało, mijało etc. w kółko. Generalnie,jak nie jestem zbyt religijna i nie mysle o takich rzeczach i sie nie nakrecam i nie rozmyślam o duchach, smierci, diabłach etc. to to mija tak, że sama w mieszkaniu po ciemku potrafie bez problemu spać. Horrorów nie oglądam, bo one też mi szkodzą na psychikę. Biedny pan Tomasz nasłuchał się bzdetów od babci i teraz ma spaczoną psychikę na starość, ja tez tak miałam i mam, ale po prostu nie można mysleć o takich rzeczach.
Niestety artykuł nie przydał mi się w zrozumieniu mojego problemu. Często(4 razy w tygodniu) zdarza mi sie budzic w nocy , chodzic, wykonywac akcje które albo pamiętam jako zaćmione, albo w ogóle nie kojarze.Gdy lunatykuje spokojnie” poprostu odwiedzam domowników(znane z opowiesci)
Zdarza sie również tak że zrywam sie w nocy z tachykardią, mając wrażenie że serce wyskoczy mi z klatki ( najczęściej kończy się to zrywaniem z łóżka i zapalaniem światła w pokoju) te nagłe ataki odbywają się około godziny od zaśnięcia, mogą mieć związek z bezdechem, gdyż jestem palaczką. Nie rozumiem jednak eskapad nocnych , których często nie pamiętam.
Tez prosze o pomoc mimo ze ciezko pracuje to nie moge spac budze sie po 4 ,5 godz snu i tak juz od dlugiego czasu budze sie zmeczona:(
jeśli jest już 4 a mam wstać o 6,15 to czy mogę wziąć tabletkę nasenną?, czy lepiej już przeczekać? Do której godziny można brać tabletki nasenne?
Trudności z zasypianiem,wybudzanie co “chwilę”..totalne zmeczenie od rana,rozdrażnienie…trwa to już od kilku lat;może to moja praca /jestem opiekunką osób chorych/,może to ciagły stres związany z sytuacja w domu..kłade się do łóżka zmęczona i zasypiająca i nagle..już po śnie..gdzieś odpływa a ja zaczynam “walkę”..do głowy pchają się myśli za dnia spychane.robię się coraz bardziej nerwowa i tak wkólko..biorę hydroxizinę 2×10 ale to niewiele pomaga..ostatnio doszły tab “Na sen”..ale po nich spię góra 4h..i też niezbyt komfortowo,też się wybudzam..nie byłam u psychiatry,nie bardzo mam czas..pracuję całodobowo i jedynie weekendy mam wolne..dodam,że całe dnie siedzę z chorą..świat oglądam przez okno,a w weekend jestem tak zmeczona,że nie chce mi się dotleniać…zresztą w weekend mam co robic w domu; brałam melatoninę…od lipca ub roku ale bez jakiejkolwiek poprawy;jestem w okresie menopauzalnym:)
Ciekawa strona, ja mam jednak inny problem ale nigdzie nie mogę znaleźć rozwiązania. Odkąd pamiętam miałem problemy, może nie tyle ze snem co z tym co było po przebudzeniu. Gdy na przykład budząc się rano ( sam czy przy pomocy budzika ) rozmawiałem z kimś czy przez telefon czy z domownikami to w momencie gdy poszedłem dalej spać i budziłem się drugi raz to nic nie pamiętałem żebym z kimś rozmawiał. Dziś niestety miałem tak samo. Rano obudziła mnie telefonem narzeczona ( mam wykaz połączenia od niej i czas ile trwała rozmowa ) ale nic nie pamiętam o czym z nią rozmawiałem. Czy ktoś miał może podobny problem ?
Nie mam problemu z zasypianiem, za to nie przesypiam ciągiem nocy, budzę się po kilka razy zupełnie świadomy i przytomny zazwyczaj siedząc kolo łóżka, tak jakbym coś robił, w tym stanie zazwyczaj wstaję całkowicie. Czasami idę oddać mocz, albo zapalić. Kładę się s powrotem spać i zasypiam praktycznie natychmiast. Niekiedy jednak, jak budzę się siedząc potrafię zwiotczeć nagle i zwalić się na podłogę jak “zwłoki”. Padając bezwładnie, ale zdarza mi się w jakimś przebłysku przytomności podeprzeć lub przytrzymać czegoś, by nie upaść. Rano za to mam problemy z przebudzeniem. W ciągu dnia też jest nieciekawie, ciągle jestem śpiący mam wręcz napadowy sen. Potrafię przysypiać jakbym był mocno zmęczony, same zamykają mi się oczy i wręcz zamazuje mi się obraz przed oczami. Albo wręcz zasnąć tak momentalnie jakby mnie ktoś wyłączył. Popołudniami często czuję tak silną senność, że muszę się przespać. Potrafię również zasnąć pracując, np pisząc coś czy to ręcznie czy na komputerze. Byłem na badaniach głowy i na tomografi, nic nie wykazało.
Mam 16 lat i co jakiś czas (ok. co 3 miesiące) falowo nawraca mi bezsennosc. Myślę że ma to związek z moim nadczynnym układem nerwowym i wiecznym stresem, związanym z presja w szkole. Dotychczas (tylko w skrajnych sytuacjach) brałam imovane. Jest to jednak ciężki lek dla wątroby i odczuwalam skutki uboczne. W szkole nauczyciele narzekają na moją niską frekwencje, pomimo bdb ocen. Nie wiem co mam robić. Chcę tylko normalnie funkcjonować i dobrze się uczyć. POMOCY!
Mam 31 lat od ponad roku męczę się z czymś co nigdy wcześniej mi nie dokluczalo. Zacznę od tego że codziennie staram się kłaść spać o tej samej porze i wtedy się zaczyna moja męka. Niby zasypiam ale jednak nie śpię bo wszystko słyszę ,każdy odgłos z ulicy ,chodzacego kota ,poprostu wszystko…już założyłam rolety calkowicie zaciemniajace pokój ,zamykam okna by było jak najciszej po prostu cicho i ciemno …Nic to nie daje.”budzę”się (jeśli w ogóle można nazwać to spaniem) po 20 razy i w ten sposób jestem nieprzytomna w dzień i zmęczona od samego rana.Próbowałam już różnych ziołowych leków na spanie i nic nie pomaga.. czy ktoś tu wie co mi dolega i czym to jest spowodowane?? Teraz jeszcze do tego wszystkiego doszły koszmary w międzyczasie moich pobudek.Pomocy!
mam 73 lata i problemy ze snem od co najmnij 10 lat.wieczoremmamwywietrzony pokoj,wszystko przygotowane na nastepny dzien,zeby o nic sie nie martwic.Do usz wkladam zatyczki,okna zasloniete .I zaczynam sie bac jaka znow bedzia noc.Wiec biore lorafen i xanax,uspakajam sie ,zapalam papierosa i natychmiast zasypiam.budze sie po ok 5 godz,siusiam,zapalam znow papierosa i bez problemu spie do rana.Uzaleznieniem sie juz w tym wieku nie martwie.Trudno,trzeba wybrac mniejszezlo.wiem ze to nienajlepszy sposob,ale probowalam wszystkiego bez skutku