Schizofrenia

Schizofrenia to rak duszy. Kiedy rozmawiam z chorym, dotkniętym tą chorobą to mam wrażenie, że ktoś odgrodził nas mleczną szybą,  to spotkanie z człowiekiem we mgle.... Marek Juraszek

• Pojęcie z 1911 r. , E. Bleuler:  Od gr. Schizo (rozszczepiam, rozdzieram) oraz fren (serce, umysł, wola)
• Etiologia i patogeneza

Przyczyny schizofrenii

Endogenne (czynniki wewnętrzne)

• dziedziczno – metaboliczne
• skaza biologiczna (ubytek, dysfunkcja biologiczna niczym nieuwarunkowana)

Egzogenne (czynniki zewnętrzne)

• zakażenia, wirusy
• zaburzenia immunologiczne (defekt odpornościowy)
• zatrucia metaboliczne

Etiopatogeneza

Zaburzenia neurotransmisji - człowiek rodzi się z genetycznie uwarunkowanym zaburzeniem naurotransmisji, pod wpływem jakiejś substancji, choroby, urazu może dojść do zaburzeń w obrębie receptorów katecholaminowych, dopaminowych, serotoninowych.

• A/teoria transmetylacji - nieprawidłowa przemiana grup aminowych, katecholamin
• B/ teoria dopaminowa - wzrost Dopaminy, nasila się aktywność receptorów DA, D2-omamy urojenia, wzrost DA po amfetaminie, neuroleptyki blokują receptory DA, D2 stąd skuteczność w likwidowaniu objawów psychotycznych
• C/ teoria serotoninowa - spadek serotoniny w synapsach
• D/ psychogenne - wrodzone cechy osobowości (osobowość schizotymiczna), swoista struktura osobowości ukształtowana w war. środowiskowych, rodzinnych, w dzieciństwie
• E/ teoria wirusowa: 1950r Czystowic, Morozow: istnieją p/ciała w sur. krwi i w OUN<, wirus latentny (powolny) namnaża się w synapsach
• F/ Czynniki genetyczno-dziedziczne: 77,6% u bliźniąt żyjących oddzielnie; 91,5% u bliźniąt żyjących razem; 50% gdy oboje rodzice chorowali; dziedziczy się podatność, gen odpowiedzialny za SCH zlokalizowano w chromosomie 5
• G/ czynniki środowiskowe: grupy wypierane (emigranci, mniejszości narodowe); środowisko rodzinne i panująca w nim atmosfera emocjonalna; niestosunek uczuciowy matki do dziecka (nadopiekuńczość), materialna rekompensata dla dziecka za brak uczuć; schizofreniczna matka; negatywne wydarzenia
• H/ czynniki immunologiczne: schizofrenia to choroba z autoagresji (autoimmunizacyjna); wahania w stężeniach immunoglobulin IgG, IgA,IgM u chorych na SCH
• I/ teoria haptoglobin (Langego): dotyczy białek krwi; zmiany w surowicy krwi (w obrębie transferyn, prealbumin u chorych na SCH)
• J/ teoria psychoanalityczna: SCH to regresja do stadium narcystycznego; schizofreniczna matka
• K/ czynniki hormonalne: okres dojrzewania 18-35 r.ż.
• L/ czynniki konstytucjonalne: budowa ciała - leptosomiczno-asteniczna (wysoki, szczupły, blady, izolujący się)
• Ł/ predyspozycje osobowościowe - schizotymicy (chłód emocjonalny, słabość kontaktu)
• M/ Czynniki organiczne - zmiany w płatach czołowych (spadek gęstości; zmiany typu ubytkowego w korze przedczołowej i czołowej; spadek przepływu mózgowego
• N/ deficyt korowo - limbiczny (teoria dyssolucji,aktywności korowo – trzewnej) - wg Jacksona (omamy i urojenia są objawami oswobodzenia się czynności struktur niższych spod kontroli ośr. wyższych - uszkodzonych przez proces chorobowy. Proces chorobowy niszczy najpierw struktury wyższe czyli filogenetycznie najmłodsze. Co prowadzi do zaniku ich funkcji czyli objawów negatywnych, jednocześnie zniszczenie wyższych pięter odhamowuje niższe piętra o.u.n. i uruchamia ich funkcje a więc objawów pozytywnych; NeoJacksonizm - dyssolucja to inwolucja osobowości; wg Mazurkiewicza - wypada narząd czołowy – najmłodszy filogenetycznie narząd, sterujący fragment naszej kory, która reguluje niższymi piętrami, wypadnięcie tego narządu prowadzi do ujawnienia się cech psychiki archaicznej a nawet protopatycznej.
• O/ teoria psychotoxyn - Toxyna X – substancja we krwi chorego na SCH; yransmetylacja; chorzy na grużlicę – (uczuleni na działanie toxyn)

Troszeczkę historii…

Pierwsze wzmianki o objawach uznawanych dziś za schizofrenię – już w starożytności – Biblia, inne przekazy literackie. Dawniej uważana za opętanie przez moce tajemne, szatana, poddawana egzorcyzmom, palenie na stosie, itp. Dzisiaj schizofrenia uznawana jest za chorobę społeczną.

• choruje na nią około 400 tys. Polaków!
• statystycznie co setna osoba może na nią zapaść
• około ¼ pacjentów szpitali psychiatrycznych to schizofrenicy
• nie jest to choroba specyficznie kobieca lub męska, chociaż u kobiet częściej spotyka się podłoże erotyczne choroby, natomiast u mężczyzn tzw. heroiczne
• ostre objawy schizofrenii udaje się trwale złagodzić u 30-40% pacjentów, ale u większości choroba prowadzi do trwałych zmian w osobowości, np. zobojętnienia uczuciowego, unikania kontaktów z ludźmi. Rokowania są lepsze w przypadkach gdzie objawy choroby pojawiły się nagle i miały burzliwy przebieg.

Co ciekawe....

• ...badania wykazały, że częściej spotyka się schizofrenię wśród społeczeństw tzw. cywilizowanych
• Wśród ludów pierwotnych, spotyka się częściej formy ostre, gwałtowne

Obawy społeczne

Mimo wielości artykułów na temat schizofrenii i kampanii społecznych, ludzie wciąż dysponują znikomą wiedzą na temat tej przypadłości. Podejście do niej cechuje wysoki lęk, nie traktuje się tego jak choroby.

• choroba ludzi młodych!
• schizofrenia występuje najczęściej gdzieś pomiędzy 15 a 30 rokiem życia; w tym wieku napotykamy największe szanse na rozbicie osobowości
• zdarzają się też przypadki schizofrenii dziecięcej (choć rzadko, ok. 1% zachorowań) i późnej
• przypadki schizofrenii w wieku dojrzałym zdarzają się rzadziej

Zanim zacznie się zapoznawać z objawami i analizować przypadki trzeba pamiętać o specyficznej cesze tej choroby!

• może ona występować w formie ostrej lub przewlekłej
• epizody, powtarzające się lub nie; nieprzewidywalność choroby, zmienność nasilenia, częstości, przechodzenie jednych rodzajów w inne, „labilność”!
• nerwicowy początek („pseudonerwicowe” formy schizofrenii)

Hipochondria, neurastenia, histeria

PARAGNOMEN (objaw opisany przez Brzezickiego) – niezwykłe zachowanie się: czasem wybuch choroby jest na kilka tygodni lub miesięcy poprzedzony krótkim epizodem niezwykłego zachowania się, niezgodnego z charakterem i dotychczasową linią życiową chorego. Może być to czyn niespodziewany, pozbawiony motywu; jeśli później okaże się, że było to pierwszym zwiastunem schizofrenii, jest to właśnie paragnomen.

Spostrzeganie

• spostrzeganie - złożony układ procesów dzięki któremu powstaje u człowieka subiektywny obraz rzeczywistości zwany spostrzeżeniem (wynik procesu spostrzegania)
• percepcja - termin używany zamiennie z terminami; spostrzeganie, postrzeganie, uświadamianie sobie

Spostrzeganie pozazmysłowe

• telepatia - zdolność przekazywania myśli na odległość bez pośrednictwa zmysłów lub środków technicznych
• jasnowidzenie - zdolność widzenia bez pomocy narządów zmysłów
• proroctwo - zdolność przewidywania przyszłości
• psychokinezja (telekinezja) - zdolność wpływania na ruch przedmiotów martwych bez fizycznego oddziaływania na nie
• kryptestezja - spostrzeganie przedmiotów lub zdarzeń nie oddziałujących na zmysły np. widzenie ducha

Spostrzeżenie

Spostrzeżenie - poznawczy proces psychiczny, polegający na odzwierciedleniu przedmiotu działającego na receptory.

• spostrzeżenia wzrokowe
• spostrzeżenia słuchowe
• spostrzeżenia smakowe,
• spostrzeżenia dotykowe

Spostrzeżenie nie jest sumą wrażeń, zależy od doświadczenia, znajomości przedmiotów podobnych, od stanu emocjonalnego w chwili spostrzegania.

• np. domu z oddali nie spostrzegamy jako zabawki, nie mylimy z zabawką

Zaburzenia spostrzegania

Złudzenia (iluzje) illusiones - zmienione, zniekształcone, spostrzeżenia, których chory nie koryguje, mimo dowodów błędności, brak krytycyzmu wobec doznanego złudzenia.

• fizjologiczne
• geometryczne
• uwarunkowane przez nastawienie
• uwarunkowane przez stan emocjonalny(lęk, gniew)

Omamy, halucynacje (hallucinationes)

Patologiczne doznania, spostrzeżenia, wrażenia, nie wywołane przez żaden przedmiot istniejący w polu percepcji człowieka, powstają więc bez bodźców z zewnątrz, są rzutowane (projektowane) na zewnątrz, towarzyszy im poczucie realności.

• elementarne - doznania typu wrażeń (błyski, dźwięki)
• proste -spostrzeżenia dot. jednego analizatora (postać, śpiew, rozmowa)
• złożone - dot. wielu analizatorów (sceny, ludzie, zapachy, głosy).

Omamy wzrokowe

• fotopsje (błyski, plamy, punkty)
• makroptyczne (ludzie zwierzęta są w znacznych rozmiarach) 
• mikroptyczne (małe zwierzątka, myszki)

Omamy słuchowe

• elementarne – acoasmata (trzaski, pukanie, szmer)
• proste i złożone (rozmowy, śpiew, dzwony)
• imperatywne (nakazujące, polecające, zakazujące)

Omamy smakowe

• zmieniony smak potraw

Omamy czucia ustrojowego

• odczuwanie zmian w narządach, szkodliwy wpływ trucizn na organizm

Omamy węchowe: (zapach gazu, trupa)

• halucynoidy (napadowe odczuwanie przykrych zapachów w Epilepsji, chory jest krytyczny wobec nich)

Omamy dotykowe

• doznania na skórze, chodzące owady, świąd, robaki pod skórą

Pseudohalucynacje

• spostrzeżenia powstające bez bodźców z zewnątrz, obrazy widzi „oczyma wyobraźni” i odróżnia je od realnych

Urojenia – zaburzenia treści myślenia

Urojenia (delusiones) – są to fałszywe sądy, które chory wypowiada z głębokim przekonaniem o ich prawdziwości i których nie koryguje, mimo oczywistych dowodów ich błędności.

• urojenia prześladowcze: głębokie przekonanie, że jest się prześladowanym, śledzonym, mogą być połączone z omamami słuchowymi (głosy wrogów), smakowymi (trucizna), węchowymi (gaz)
• urojenia zazdrości – przekonanie o zdradzie, trójkąt zazdrości: serdeczne odnoszenie się uznaje za próbę oszukania go, powściągliwość to wyraz związania się z obcym, próby wyjaśnienia czy milczenie – świadczą o niewierności, chory wyczytuje z oczu, z wyrazu twarzy zdradę, paranoja alkoholowa, psychozy starcze
• urojenia hipochondryczne -  przeświadczenie o chorobie niszczącej organizm, rak, kiła, pasożyt niszczący skórę
• urojenia zniekształcenia ciała – dysmorfofobia –przekonanie, że ciało wydziela przykrą woń, twarz jest zniekształcona, budzi odrazę, proszą chirurgów o operację plastyczną
• urojenia grzeszności i winy - a/przypisywanie sobie różnych przestępstw; b/zbrodni; c/obwinianie za grzechy ludzkości
• urojenia nihilistyczne – poniżenia, upośledzenia, zubożenia, nicości, ciało jest niszczone przez chorobę,
•  urojenia skrajnie absurdalne – to Zespół Cotarda (członki się rozpadają, brak ciała, urojenia wiecznego potępienia)
• urojenia wielkościowe - a/przeświadczenie o nieprzeciętności; b/znajomości kilkunastu języków; c/pozycji w świecie
• urojenie ksobne (odnoszące) – odnoszenie do siebie  wydarzeń, rozgrywających się wokół niego. W prasie, w TV, chory wyczytuje między wierszami aluzje pod swoim adresem. Mniemanie, że ludzie odnoszą się do nich nieprzychylnie
• urojenia oddziaływania - przeświadczenie, że na ciało umysł ktoś oddziałuje, aparaty, wrażenie bycia hipnotyzowanym, naświetlanym, myśli są wykradane lub nasyłane.
• urojenia owładnięcia – przeświadczenie o działaniu jakiejś siły, owładnięcie nią, myśli nasuwają się automatycznie (objaw automatyzmu psychicznego)

Etiologia: zespół Kandinskiego i Clerembaulta (pseudohalucynacje i urojenia owładnięcia: chory słyszy szepty szatana, nieznanej siły, które w postaci myśli wnikają do jego głowy i owładają go, mantyzm - napór obcych myśli).

• urojenia antagonistyczne (manichejskie) od filozof. kierunku. walki dwóch sił dobra i zła

Tu chory jest prześladowany przez jakieś siły lub inne siły stają w jego obronie. Etologia: schizofrenia źle rokująca.

• urojenia depresyjne – w chorobach psychicznych którym towarzyszy depresja
• urojenia samoponiżania - zubożenia, grzeszności, winy, nihilistyczne
• Urojenia ekspansywne - nacechowane dużą siłą ekspresji
• urojenia wielkościowe - bogactwa, absurdalne w treści
• urojenia intuicyjne- a/ przekonania; b/ idee urojeniowe, powstające bez zewnętrznej przyczyny jakby same przez się

Urojenia inne

• urojenia katatymiczneb- życzeniowe
• urojenia nawrócenia – dotyczą nagłej zmiany wiary, światopoglądu religijnego
• urojenia objawienia – przeświadczenie o obdarzeniu właściwościami boskimi
• urojenia obrazowe – urojeniowa interpretacja obrazów omamowych, stany majaczeniowe, schizofrenia
• urojenia  protekcyjne – przekonanie o istnieniu opieki, życzliwego nadzoru
• urojenia resztkowe, rezydualne – utrzymujące się przez pewien czas po przebyciu choroby psychicznej
• urojenia syntymiczne – treść wynika z nastroju chorego (lękowego, depresyjnego, euforycznego)
• urojenia ułaskawienia – przekonanie o rychłym ułaskawieniu u więźniów skazanych; psychozy więzienne
• urojenia wspomnieniowe- interpretacja urojeniowa minionych  zdarzeń.
• urojenia paranoidalne - są to urojenia nieusystematyzowane, nie są spójne, mogą być prześladowcze, wielkościowe, zazdrości
• urojenia niespójne (inkoherentne) brak wszelkiej spójności i zmienność treści

Objawy ogólne schizofrenii

Pozytywne (obecność zaburzeń funkcji psychicznych)

• urojenia
• zaburzenia mowy
• omamy
• katatonia (zesztywnienie mięśniowe, znieruchomienie)
• trudności w komunikacji

Negatywne (obniżenie lub brak prawidłowych funkcji psychicznych)

• anhedonia - (utrata zdolności odczuwania przyjemności)
• apatia (zobojętnienie, brak reakcji na bodźce)
• otępienie
• zaburzenia uwagi
• ubóstwo werbalne
• wyobcowanie
• zaburzenia ekspresji twarzy

Objawy pierwotne i wtórne wg Bleulera

• objawy pierwotne - bezpośredni wyraz procesu chorobowego
• objawy wtórne – powstają w wyniku różnych mechanizmów psychodynamicznych jako reakcji na zaburzenia pierwotne.

Objawy pierwszorzędowe (wg Schneidera)

• ugłośnienie myśli
• omamy komentujące, dyskutujące
• mantyzm - napór obcych myśli
• urojeniowa interpretacja otoczenia
• omamy psychiczne (odciąganie myśli, nasyłanie myśli, telepatia)

Objawy wg DSM3R

• urojenia wpływu zewnętrznego
• uczucie owładnięcia
• nasyłanie myśli
• dziwaczne urojenia (nihilistyczne, religijne, wielkościowe, niewiary małżeńskiej)
• omamy komentujące zachowanie
• rozkojarzenie toku myślenia

Objawy fundamentalne, osiowe (kardynalne) wg. Bleulera

• rozpad struktury osobowości - jednoczasowe rozszczepienie (personalitas duplex simultanea, destructuatio personalitatis)
• rozkojarzenie toku myślenia - zdania budowane na zasadzie wolnych skojarzeń, brak logiki, porozrywanie związków myślowych, rozluźnienie dyscypliny logicznego myślenia, myślenie autystyczno - niezdyscyplinowane, schizofazja (sałatka słowna), własne wstawki (tzw. overinclusion), utrata sensu wypowiedzi, werbigeracje, perseweracje, neologizmy, echolalia, ambisentencja.
• autyzm – zamknięcie się w sobie
• zobojętnienie uczuciowe (obtusio afectiva) - zanik uczuć wyższych, pustka emocjonalna, brak czułości na los rodziny,  ambiwalencja
• dereizm- odwrócenie się od rzeczywistości

Zaburzone JA w 5 wymiarach:

• Ja witalność (zaburzenie .poczucia żywotności)
• Ja spójność (zaburzenie .poczucia integralności)
• Ja tożsamość
• Ja aktywność
• Ja odgraniczenie

Abiotrofia – załamanie się linii życiowej, wyczerpanie się zapasu energii życiowej.

Objawy akcesoryjne (dodatkowe) wg Bleulera

• Zaburzenia pamięci - a/paramnezje; b/luki pamięciowe; c/zafałszowanie pamięci (allomnesje - złudzenia pamięciowe,zniekształcenie wspomnień; pseudomnesje - konfabulacje, zmyślenia) i omamy pamięciowe (chory jest przekonany, że przeżył to co jest zmyślone)
• depersonalizacja (poczucie obcości własnej osoby)
• apersonizacja (przejmowanie dolegliwości, objawów innych pacjentów)
• transytywizm (przepisywanie innym własnych przeżyć)
• zaburzenia mowy (werbigeracje,perseweracje, neologizmy)
• introwersja –brak syntonii
• parafonia – monotonny głos
• zaburzenia spostrzegania: złudzenia, omamy
• Urojenia nieusystematyzowane

Postacie Schizofrenii  wg ICD-10

• SCH Paranoidalna (F 20.0)
• SCH Hebefreniczna (F 20.1)
• SCH Katatoniczna (F 20.2)
• SCH Niezróżnicowana (F 20.3)
• Depresja poschizofreniczna (F 20.4)
• SCH Rezydualna (F 20.5)
• SCH Prosta (F 20.6)

W/g ICD-10: "Zaburzenia schizofreniczne cechują się w ogólności podstawowymi i charakterystycznymi zakłóceniami myślenia i spostrzegania oraz niedostosowanym i spłyconym afektem. Jasna świadomość i sprawność intelektu są zwykle zachowane, choć z czasem mogą powstawać pewne deficyty poznawcze.

Najważniejsze objawy psychopatologiczne obejmują: echo myśli, nasyłanie oraz zabieranie myśli, rozgłaśnianie (odsłonięcie) myśli, spostrzeżenia urojeniowe oraz urojenia oddziaływania wpływu i owładnięcia, głosy omamowe komentujące lub dyskutujące o pacjencie w trzeciej osobie, zaburzenia myślenia i objawy negatywne.

Przebieg schizofrenii może być albo ciągły, albo epizodyczny, z postępującym lub stabilnym deficytem, lub też może być to jeden lub więcej epizodów z pełną lub częściową remisją..."

"SZALEŃSTWO to niemożność przekazania swoich myśli. Trochę tak jakbyś znalazł się w obcym kraju - widzisz wszystko, pojmujesz co się wokół Ciebie dzieje, ale nie potrafisz się porozumieć i uzyskać znikąd pomocy, bo nie mówisz językiem tubylców..."

Schizofrenia Paranoidalna

• spełnione ogólne kryteria SCH
• nasilone urojenia i omamy
• spłycenie afektu, objawy.katatoniczne, rozkojarzenie nie dominują w obrazie klinicznym
• nagła (rokuje dobrze)
• przewlekła (rokowanie złe)

Objawy Osiowe schizofrenii paranoidalnej

Urojenia:

• odsłonięcia (otoczenie zna myśli chorego)
• oddziaływania, wpływu (nasyłanie myśli, telepatia, fale, prądy)

Urojenia ksobne (odnoszące, zjawiska w prasie, TV)

• CAPGRAS SOZJI – matka jest osobą podstawioną
• FREGOLIEGO – prześladowca przybrał postać lekarza
• SOBOWTÓRA – ktoś się podszywa za chorego
• POCHODZENIA – z rodziny panującej

Urojenia nihilistyczne

• poniżenia
• upośledzenia
• zubożenia
• nicości
• ciało jest niszczone przez chorobę
• skrajnie absurdalne – to Zespół Cotarda (członki się rozpadają, brak ciała, urojenia wiecznego potępienia).

Urojenia zniekształcenia ciała

• dysmorfofobia - przekonanie, że ciało wydziela przykrą woń, twarz jest zniekształcona, budzi odrazę, proszą chirurgów o operację plastyczną

Urojenia prześladowcze

• głębokie przekonanie, że jest się prześladowanym, śledzonym, mogą być połączone z omamami słuchowymi (głosy wrogów) ,smakowymi (trucizna), węchowymi (gaz)

Urojenia zazdrości

• przekonanie o zdradzie
• trójkąt zazdrości: serdeczne odnoszenie się uznaje za próbę oszukania go, powściągliwość to wyraz związania się z obcym, próby wyjaśnienia czy milczenie – świadczą o niewierności
• chory wyczytuje z oczu, z wyrazu twarzy zdradę

Urojenia wielkościowe

• przeświadczenie o nieprzeciętności, znajomości kilkunastu języków, pozycji w świecie

Urojenia antagonistyczne (manichejskie)

• od filozof. kierunku walki dwóch sił dobra i zła
• chory jest prześladowany przez jakieś siły lub inne siły stają w jego obronie

Dysmorfofobia

• (objaw lustra) zmiana kształtu twarzy, nosa

Ejdechtofobia

• przekonanie, że chory wstrętnie pachnie, wygląda, dlatego ludzie go unikają)

Omamy

• chory zatyka sobie uszy, rozmawia z głosami)

Omamy psychiczne

• wykradanie myśli
• odciąganie myśli
• hipnotyzowanie
• natłok myśli

Pseudohalucynacje

• głos w głowie
• echo myśli
• ugłośnienie myśli

Lek

• związany treściowo z urojeniami i omamami

Objaw Seglasa

• chory wypowiada słowa jakby nasłane przez kogoś tzw. objaw ruchowy mowy

Automatyzmy psychiczne

• Zespół Kandynskiego Clerembaulta (pseudohalucynacje i urojenia oddziaływania)
• mantyzm – natłok obcych myśli
• mały automatyzm psychiczny (strzępki myśli, cieni myślowych)
• dereizm – oderwanie od rzeczywistości
• autyzm– zamknięcie się w sobie, myślenie autystyczne
• myślenie paralogiczne - zaburzone myślenie logiczne
• neologizmy – słowotwory
• kontaminacje – zlepki myślowe, ,przekręcanie słów
• overinclusion (Cameron) - nadmierne włączanie pojęć, luźno związanych jako ważne, zatarcie granic pomiędzy pojęciami
• ambisentencja – współistnienie sprzecznych myśli
• metonymia – zastępowanie pojęć innymi prywatnymi, neologizmy
• rozkojarzenie toku myślenia – brak logicznego związku pomiędzy poszczególnymi fragmentami wypowiedzi, zdanie nic nie komunikuje, nie można nic  zrozumieć, chaos słów wchodzących w skład zdania, utrata sensu wypowiedzi

Przykłady rozkojarzonego myślenia

„Przysłał po mnie Kowalski żebym pieniądze oddała, chcieli liczyć sto dwieście, trzydzieści, ale mnie boli głowa o tu w tym miejscu, jak długo leże, to zbliżają się i mówią, wszyscy tak robią, a ja chodzę do szwalni, chodziłam już kiedyś, na dziesiątkę, miałam nakazy, pan też ma nakazy, zakazy, jak trzeba to są najmniejsze, równo poukładane, moje nazwisko…

• OTAMOWANIE TOKU MYŚLENIA - nagle przerwanie sprawnego myślenia.
• PERSEWERACJE - uporczywe trwanie, powtarzanie tych samych słów, w odpowiedzi na różne pytania
• WERBIGERACJE - powtarzanie, wypowiadanie bezsensownych zdań, słów, jednostajnym tonem, do rymu

Schizofrenia zdezorganizowana, czyli hebefreniczna

Jest dość rzadka i występuje raczej w młodym wieku, przez co mylona jest niejednokrotnie z problemami dojrzewania, złym wychowaniem, buntem młodzieńczym, itp.

• od gr. Hebe (młodość, wesołość)

OBJAWY

• rozprężenie życia uczuciowego (afektywnego) - a/spłycenie afektu; b/niedostosowanie afektu
• dziwaczność zachowania ( pozy) zachowanie bezcelowe, niepowiązane
• absurdalność
• hiperaktywność
• zanik poczucia odpowiedzialności
• przypomina cielęce wygłupy, wrażenie krnąbrności, bezczelności, braku taktu
• agresywność
• nieuznawanie dystansu wobec innych
• przekora, spełnianie próśb, obowiązków na opak
• gadatliwość, często niezrozumiałe wypowiedzi, powtarzanie się, neologizmy
• perseweracja – powtarzanie się tych samych gestów, mimiki, słów, „dowcipów”
• często pod wesołkowatością wyczuwalna pustka
• brak koncentracji – przeskakiwanie w tematu na temat, zmienność zainteresowania elementami otoczenia
• abstrakcyjność wypowiedzi
• odcień katastroficzny (Kępiński) – przeczucie katastrofy, grozy, zła, „śmiejmy się i bawmy bo wszystko i tak jest bez sensu”
• humor sztuczny, niezwiązany z podwyższeniem nastroju a jego obniżeniem
• wybuchanie śmiechem bez powodu( śmiech nie śmieszy płacz nie wzrusza)
• krnąbrność ,kpiarstwo, błazeństwo, wesołkowatość
• brak dystansu: bezczelność, nachalność
• agresywność
• zanik poczucia odpowiedzialności za własny los
• myślenie autystyczno-niezdyscyplinowane: odcinanie od rzeczywistości i zastępowanie jej przez marzenia senne lub urojenia
• rozkojarzenie toku myślenia
• urojenia dziwaczne
• fantazje wielkościowe
• PUERYLIZM - regresja do lat dziecięcych
• hebefrenia dziecięca – pierwotne otępienie wczesne

Schizofrenia katatoniczna

• Związana głównie z dynamiką ruchu - dwa rodzaje: A/Hiperkinetyczna B/ Hipokinetyczna
• spełnione  ogólne kryteria schizofrenii
• na pierwszym planie zaburzenia napędu psychoruchowego
• przez okres co najmniej 2 tyg. wyraźne występowanie jednego lub więcej objawów - osłupienie lub mutyzm, pobudzenie (bezcelowa aktywność), zastyganie w dziwacznych pozach, negatywizm, opór, sztywność, gibkość woskowata (utrzymywanie kończyn i tułowia w pozycjach nadanych z zewnątrz), automatyzm nakazowy (automatyczne poddawanie się poleceniom)
• Furor catatonicus – podniecenie
• Raptus catatonicus - chory osłupiały nagle zrywa się
• Stupor catatonicus – chory podniecony zastyga
• Zespół katatoniczny - hipokinetyczny (osłupieniowy)

Zespół  katatoniczno - hyperkinetyczny (podnieceniowy)

• stan  oniryczny (oneiroidalny)
• tu: więcej objawów endokrynologicznych niż przy pozostałych rodzajach,
• zaburzenia krążenia,
• wzmożony łojotok,
• zaburzenia menstruacji u kobiet
• zaburzenia snu i łaknienia
• zaburzenia wegetatywne (sinica, obrzęki, odwodnienie)

Katatonia hipokinetyczna

• napęd zmniejsza się aż do zaniku-akinezy
• czasami nagle otamowanie, zahamowanie psychomotoryczne
• hipomimia (zahamowanie ekspresji mimicznej)
• zahamowanie mowy
• ograniczenie lub zahamowanie ekspresji ruchowej
• wszystkie objawy mogą występować z różnym nasileniem
• czasem „fiksacja” na jednej czynności, np. zahamowanie tylko jednej z w/w czynności (powtarzanie jednego zdania lub tego samego gestu)
• czasem zastygnięcie fizyczne nie koresponduje z zachowaniem, np.. chory śmieje się a twarz ma zdrętwiałą i sztywną lub stara się szybko poruszać a niektóre części ciała są usztywnione
• bradykineza powolne wykonywanie czynności
• objawy organiczne, np. źrenice nie reagują na światło, brak mrugania, jeden wyraz twarzy przez długi czas, zastyganie w nienaturalnych pozach
• otamowanie toku myślenia
• mutyzm
• autyzm (chory zamyka się w sobie)
• brak reakcji na otoczenie, opór przy przymusie, bierny lub czynny
• czasami po wyjściu z tej fazy chory cierpi na amnezję i nie pamięta co się z nim działo
• koprofagia – zanieczyszczanie się kałem,
• wygasza życie popędowe-zaburzone odżywianie, płciowe
• dereizm – odwrócenie się od rzeczywistości
• „Twarz nakrywa kołdrą”
• echolalia – jak echo naśladuje wypowiedzi
• echopraxia – jak echo naśladuje ruchy
• stereotypowy grymas twarzy (ryjek)
• objawy katalepsji sztywnej, woskowatej (czasami)
• urojenia prześladowcze
• zjawisko automatycznej uległości katatonicznej (wykonują każde polecenie)
• żywy odruch orientacyjny (kierują wzrok, słuch na drobne przedmioty)

Katatonia hiperkinetyczna (>podniecenie katatoniczne)

• nadekspresja ruchowa, werbalna
• często dramatyczna, przerażająca dla otoczenia
• często agresja
• dla obserwatora – ruchy często bezcelowe, chaotyczne, nieskoordynowane
• nieadekwatność do sytuacji
• powtarzanie się, tak jak w formie hipokinetycznej
• rozkojarzenie
• bezsensowne wypowiedzi
• słowa, czasem same głoski, sylaby
• niebezpieczeństwo samobójstwa
• bezładne działanie (brak aktywności celowej)
• zanika kontakt z chorym
• omamy na dalszym planie (acoasmata, fonemata)
• mutyzm
• echolalia, echopraxia
• perseweracje
• manieryzmy
• negatywizm
• lęk
• agresywność, niszczenie rzeczy, ubrań, „potworne czyny z uśmiechem”

Przebieg

• ostry
• mija po kilku dniach
• zgon (katatonia ostra, śmiertelna, letalna, perniciosa):
• tu: wzrost temp. ciała, zaburzenia świadomości, objawy somatyczne

Schizofrenia katatoniczna oniryczna (oneiroidalna)

• kontakt z chorym minimalny
• aktywność celowa ograniczona
• urojenia „dziania się” (oniryczne) - przeżycia zbliżone do marzeń sennych, chory podróżuje, walczy, ucieka.
• lęk
• dysforia

Schizofrenia niezróżnicowana

• spełnione ogólne objawy SCH
• zastosowanie którejkolwiek z oznak: objawy nie spełniają  kryteriów innych postaci; bjawy spełniają kryteria  kilku postaci

Depresja poschizofreniczna

• A. gólne kryteria SCHIZOFRENII spełnione w ciągu ostatnich 12 miesięcy, obecnie nie w pełni stwierdzane; B. jeden z warunków SCH spełniony; C. objawy depresyjne

Schizofrenia prosta

• skąpoobjawowa postać SCHIZOFRENII paranoidalnej
• poprzedzona okresem rzekomonerwicowym
• przewlekły charakter, podstępny, powolny
• brak aktywności, bezczynność
• zaburzenia myślenia
• zaburzenia uczuciowości, chłód emocjonalny dla rodziny: 1.paratymia (odwrotne reakcje afektywne, radość na pogrzebie); 2. zaburzona modulacja afektu; 3.zobojętnienie uczuciowe
• chory stał się innym człowiekiem
• odsunięcie od bliskich, kolegów
• utrata ambicji życiowych
• dziwne poglądy
• rezonerstwo-mędrkowanie
• niedbałość o wygląd, higienę
• rozmyślanie
• zanik uczuciowości wyższej
• dziwaczna twórczość
• dolegliwości hypochondryczne
• samogwałt
• degradacja społeczna
• abiotrofia – załamanie linii życiowej
• myślenie autystyczno -niezdyscyplinowane
• dziwaczne działania (zanik hamulców, uczuciowości wyższej)
• autyzm
• dedynferencjacja - szarość zachowania, ubóstwo form

SCH rezudualna (resztkowa)

• ogólne kryteria SCHIZOFRENII wystąpiły w przeszłości lecz obecnie nie ma
• obecność co najmniej 4 objawów „negatywnych” w ciągu ostatnich 12 mies.: spowolnienie psychoruchowe, blady afekt, bierność, brak inicjatywy, bezczynność, ubóstwo wypowiedzi, słaba komunikacja pozawerbalna (mimika, wzrok, modulacja głosu, postawa), słabe funkcjonowanie społeczne i troska o siebie, brak krytycyzmu do przebytych objawów, elementy myślenia urojeniowego

Psychoza schizoafektywna (Kasanin 1933)

• ostra schizofrenia o okresowym przebiegu z zaburzeniami afektywnymi.
• psychoza cykloidalna
• psychoza schizofreonopodobna
• oneirofrenia
• schizomania
• fazofrenia

Psychoza schizoafektywna to "worek diagnostyczny” z różnymi stanami o niejasnej etiologii, nietypowym obrazie klinicznym.

Psychozy schizofreniczne (paranoidalne, hebefreniczne, katatoniczne pojawiając się w przebiegu chorób afektywnych.

Postacie schizofrenii

• SCH prosta
• SCH paranoidalna
• SCH katatoniczna (Kahlabaum)
• SCH hebefreniczna (Hecker)
• SCH ubytkowa
• SCH neurasteniczna
• SCHsomatopsychiczna (Borsteina)
• SCH Socjaliter Fausta (paradoksalna)
• SCH Latens (delikatna forma prostej)
• SCH Recurens (nawracająca)
• SCH Dziecięca (iuvenilis)
• SCH somatopsychiczna (hypochondryczna, cenestetyczna)

Objawy

• urojenia hypochondryczne: wszystko w środku się rozpada, żołądek nie trawi
•  rozszczepienie osobowości niezbyt nasilone

Schizofreniadziecięca

• a/ wczesnodziecięca (3-6 r.ż.)
• b/ wieku szkolnego (7-10 r.ż.)
• c/ wieku pokwitania (10-15 r.ż.)
• d/ młodzieżowa (pow.15 r.)

Zespoły schizofrenoidalne

• 1. Zespół paranoidalny
• 2. Zespół hebefreniczny
• 3. Zespół katatoniczny

Etiologia: czynniki nieswoiste, psychozy organiczne, pourazowe, psychozy inwolucyjne, zapalenia mózgu, wyleczenie bez pozostawienia śladu, po wyleczeniu choroby zasadniczej.

Znani schizofrenicy

• Sylvia Lath (amerykańska poetka, pisarka i eseistka).
• August Strindberg (pisarz szwedzki. Twórca dramatów, powieści, esejów i utworów poetyckich, malarz i fotograf. Uznawany za ojca współczesnego teatru. Przedstawiciel naturalizmu i prekursor ekspresjonizmu).
• Emanuel Swedenborg (szwedzki naukowiec, filozof i mistyk).
• Witkacy (Stanisław Ignacy Witkiewicz, polski malarz, fotograf, pisarz, dramaturg i filozof).
• Virginia Woolf (angielska pisarka, zwolenniczka feminizmu)
• John Nash Jr (amerykański matematyk i ekonomista. Historia jego życia została zekranizowana w 2001 roku w filmie Piękny umysł (A Beautiful Mind))
• Philip Kindred Dick (amerykański pisarz science fiction, który miał znaczący wpływ na rozwój tego gatunku literackiego).
• Vincent van Gogh (holenderski malarz ekspresjonista. Obecnie uznawany za największego malarza holenderskiego od czasów Rembrandta)
• Georg Hegel (niemiecki filozof, twórca klasycznego systemu idealistycznego).
• Isaac Newton (angielski fizyk, matematyk, astronom, filozof i alchemik)